21. Smutek

21. Smutek (tristitia) jest uczuciem, które dotyczy utraty albo zmarnowania życia. Najczęściej smutek połączony z przygnębieniem dotyczy utraty życia przez kogoś bliskiego. Gdy doświadczamy śmierci i utraty życia, wtedy ogarnia nas smutek i przerażenie. Boimy się stracić życie, a gdy to kogoś spotka, jesteśmy smutni. Wszelka utrata życia czy nawet zdrowia czyni nas smutnymi. Utrata życia, czyli śmierć, jest odczuwana przez nas jako największe zło. Mówimy, że zabrała nam kogoś śmierć. Strata bliskiej osoby jest dla nas ciężkim i przykrym przeżyciem. Odejście kogoś bliskiego przeżywamy bardzo i jesteśmy bardzo smutni. Również czymś smutnym i przerażającym jest wszelka zbrodnia przeciwko życiu. Odebranie człowiekowi życia jest największą zbrodnią i powodem do smutku.

Smutek nie dotyczy więc przykrości, chociaż przykre rzeczy także wywołują uczucie smutku. Smutek dotyczy przede wszystkim utraty życia, czyli śmierci. Tracąc życie lub zdrowie albo doświadczając takiej straty człowiek przeżywa smutek. Życie daje nam bowiem radość i nadzieję, zaś śmierć powoduje smutek. Ale również gdy człowiek działa przeciwko życiu, staje się smutny i przygnębiony. Także niemożność przekazywania życia, czyli impotencja, czyni człowieka smutnym. Gdy więc ludzie łączą się w celu seksualnym, aby osiągnąć rozkosz seksualną, ale działają wbrew naturze i przeciwko życiu, wtedy zamiast radości odczuwają jedynie smutek. Seks nie jest tak naprawdę czymś radosnym, ale smutnym i przerażającym.