Istota

Istota. Istota wspólnie z istnieniem tworzy konkretny byt. W tomizmie istnienie posiada rangę aktu, zaś istota jest pojmowana jako możność. Akt istnienia urealnia i sprawia treściowość istoty. W przypadku człowieka mamy do czynienia z istnieniem osobowym. Osobowe istnienie przyczynuje istotę człowieka. Istota ujęta w swoich zdolnościach (władzach) i działaniach nosi nazwę natury. Natura określa więc możliwości działania danego bytu. Naturę (istotę) człowieka dzielimy na duszę i ciało albo na formę i materię. Forma stanowi podstawę duchowości, a materia podmiotuje właściwości cielesne. Natura (istota) człowieka jest sprawiana i formowana przez własności transcendentalne istnienia. Własności osobowe przyczynują zdolności i władze duchowe. Natomiast własności nieosobowe kształtują i sprawiają zdolności i władze cielesne (życie, płeć i cielesny organizm). Dlatego o człowieku mówimy, że jest bytem złożonym duchowo-cielesnym. Powiemy także, że duchowo-cielesna jest natura człowieka. A zatem porządek istotowy jest w pierwszym rzędzie sprawiany przez wyposażenie aktu istnienia (przez własności transcendentalne). W dalszej kolejności istota jest przyczynowana przez drugorzędne przyczyny zewnętrzne (przez aniołów, rodziców i różne byty naturalne tworzące środowisko przyrodnicze). W ramach porządku istotowego istnieje również zależność cielesności od duszy (od jej wyposażenia i zdolności). Zdolności duchowe kształtują bowiem naszą cielesność. Porządek cielesności zależy więc od własności nieosobowych, ale poprzez duchowość mamy także pośredni wpływ własności osobowych. Dlatego możemy powiedzieć, że ludzkie ciało jest przystosowane i odpowiednie dla duszy i osoby człowieka. Nie można więc odrywać ludzkiej cielesności, izolować jej od osoby i duszy oraz zestawiać jedynie z materialnością przyrody. Ludzkie ciało ma charakter osobowy i różni się od materialności bytów naturalnych. Ludzkie ciało ożywia bowiem nie tylko rozumna dusza, ale przede wszystkim ożywia je osoba. Dlatego ludzkie życie jest przejawem osobowej egzystencji, czyli samej osoby i jej służy.