Czym jest ludzka natura?

35. Czym jest ludzka natura? Okazuje się, że jest ona przedziwnym połączeniem osobowej aktywności (czyli właściwie aktu istnienia) z rozwojem możliwości cielesnego organizmu. Ewolucja świata przyrodniczego rozwijała powoli możliwości zawarte we wzajemnym oddziaływaniu czterech żywiołów. Woda – ogień – ziemia – powietrze dały możliwość rozwoju na Ziemi żywych organizmów. Można jednak sądzić, że sama zasada i moc ożywcza (vitalitas) była zawarta w stworzonych żywiołach. Starożytni filozofowie mówili o racjach zarodkowych (logoi spermatikoi albo rationes seminales). Być może same żywioły stanowiły takie racje zarodkowe. Tak więc doskonałe lub wyjątkowe połączenie czterech żywiołów mogło zapoczątkować na Ziemi życie. Powstały wtedy pierwsze organizmy, które w toku ewolucji rozwijały się we wspaniały świat flory i fauny, w bogaty ekosystem przyrodniczy.

W tej przyrodzie w jakimś momencie został stworzony człowiek. Człowiek jest wcieloną i uduchowioną osobą. Ludzka osoba stworzona przez Boga już na Ziemi musiała przybrać sobie odpowiednią cielesność. Gdyby człowiek został stworzony tak jak bezcielesne duchy niebiańskie, wtedy nie potrzebowałby cielesności. Ale stworzony w ziemskim Raju musiał przybrać postać cielesną. Takie stworzenie człowieka zbiegło się z odpowiednim rozwojem ewolucyjnym, co pozwoliło wykorzystać gotową cielesność. Dało to w efekcie wyjątkową naturę – naturę ludzką.

Natura człowieka ma charakter zarazem duchowy i cielesny. Jednak takie połączenie ma swoje źródło i przyczynę w głębi ludzkiego bytu na poziomie istnienia. To właśnie ludzkie istnienie zostało stworzone jako osobowe (jako osobowa egzystencja). Ta osobowa podmiotowość istnienia odpowiada za duchową naturę człowieka. Ale nasze istnienie zawiera również własności i moce ożywcze, które organizują i kształtują materialną cielesność. Zatem obie sfery natury – duchowa i cielesna – wyrastają z mocy i aktywności istnienia, ale już utworzone wpływają wzajemnie na siebie rozwijając wzajemne zależności. Dlatego działania cielesne zależą także od dyspozycji duszy, zaś działania duchowe muszą uwzględniać dyspozycje cielesne. Jednak wszystkim zarządza podmiotowość osobowa istnienia, która z kolei posiada bezpośredni związek z Bogiem.

Na początku ludzka natura była podporządkowana osobie (osobowej aktywności). Ale stało się coś dramatycznego. Człowiek zadziałał po swojemu, na własną rękę, przy użyciu samej natury. Dlatego natura dążąc do usamodzielnienia przeciwstawiła się osobie. Ostatecznie rządy nad człowiekiem objęła ludzka natura. Od tej pory człowiek stracił moc działania osobowego. Osoba jest nieutracalna, gdy jednak natura obróciła się przeciwko niej, wtedy sama osoba straciła możliwość działania na zewnątrz poprzez naturę, dlatego musiała pozostać w ukryciu. W ten sposób człowiek rozpoczął naturalny rozwój życia, czyli to, co nazywamy postępem cywilizacyjnym.