Jak działa osoba?

Jak działa osoba? Otóż osoba działa sprawczą mocą własności transcendentalnych. Akt naszego istnienia, który urealnia całość ludzkiego bytu, posiada trzy osobowe własności transcendentalne – prawdę, dobro i piękno. Te własności wyznaczają i określają osobową podmiotowość istnienia. Przyczynują one zarazem całe duchowe wyposażenie naszej natury. Prawda sprawia w duszy władzę rozumu albo umysłu, dobro jest przyczyną władzy duchowej woli, natomiast piękno odpowiada za kształtowanie się naszej uczuciowości. Własności osobowe sprawiają więc odpowiednie zdolności do działania zawarte w naszej duchowej naturze. Ponadto własności te aktywizują powyższe władze do osobowego działania. Prawda w akcie kontemplacji obdarza umysł słowem prawdy jako zasadą poznania. Dobro w akcie sumienia daje woli czyn dobra, czyli miłość, jako zasadę chcenia i działania. Piękno z kolei w akcie upodobania nadaje uczuciowości przeżycie piękna, które staje się zasadą naszego życia (czyli przeżyciem życia). Dlatego powiemy, że to aktywność osoby kształtuje i uruchamia działania duchowe naszej ludzkiej natury. Człowiek jest istotą rozumną, wolną i przeżywającą ze względu na osobę zawartą w akcie istnienia. Nic innego nie jest w stanie sprawić i ukształtować duchowego wyposażenia człowieka. 

Wydaje się, że dawniej w powstającej dopiero doktrynie chrześcijańskiej wyrażano to w zbyt uproszczonej formie twierdząc (zob. u Augustyna), to Bóg stwarza ludzką duszę. Ale to nie jest doskonała formuła, gdyż Bóg stwarza osobowe istnienie, czyli osobę człowieka, która następnie już sama kształtuje i przyczynuje duszę oraz jej wewnętrzne wyposażenie. Dlatego doskonała jest ludzka osoba, ale nie ludzka dusza  (nawet jako rozumna i wolna).