Czystość duchowa/1

Człowiek potrzebuje czystości do życia moralnego. Człowiek potrzebuje czystości serca i umysłu. Czystość serca dotyczy woli i uczuć, a czystość umysłu dotyczy naszego rozumu. Oczyszczenie serca i umysłu prowadzi do osiągnięcia stanu duchowej czystości. Czystość oznacza stan pierwotnej doskonałości duchowej człowieka.

Czystość jest podstawą osobowego i moralnego działania człowieka. Czystość oznacza taki stan duchowy człowieka, w którym władze duchowe (rozum, wola i uczucia) dysponują pełną zdolnością podejmowania działań osobowych.

W swej czystości rozum jest zdolny do wypowiedzenia słowa prawdy, natomiast nie może kłamać, czyli mówić fałszywego słowa. Z kolei wola w stanie czystości jest zdolna do podejmowania czynu dobra, czyli do czynienia dobra i nie może wybierać pomiędzy dobrem a złem (między mniejszym złem a większym dobrem). Wola czystego serca kieruje się wyłącznie afirmacją dobra (czyli pragnieniem albo chceniem osobowego dobra). I wreszcie czystość dotyczy także naszej uczuciowości. W swej czystości uczucia są zdolne do przeżywania piękna. Czystość uczuć dotyczy przede wszystkim doświadczenia piękna życia. Jednak najczęściej rozumienie czystości ograniczamy do sfery płciowej. Musimy pamiętać, że czystość płciowa powinna być wyrazem i skutkiem głębszej czystości duchowej człowieka.

Czystość jest stanem właściwej doskonałości duchowej człowieka. Czystość jest doskonałością osobową człowieka. Właśnie czystość duchowa pokazuje nam otwartość na osobę. Pokazuje nam, że osoba jest najważniejsza, że zawsze stoi na pierwszym miejscu, że wszystkie akty i działania naszych władz powinny być zwrócone na osobę. Możemy zatem powiedzieć, że osoba człowieka wyraża się i ujawnia dzięki czystości duchowej. Z kolei czystość płciowa i cielesna staje się znakiem (czyli jakby widzialnym skutkiem) czystości duchowej. Trudno sobie wyobrazić czystość płciową bez czystości duchowej i moralnej. Do wypełnienia czystości płciowej potrzebna jest bowiem czystość serca i umysłu. Taką czystość osiągamy poprzez oczyszczenie serca i umysłu z niepotrzebnych działań. Z kolei takie oczyszczenie polega na nawróceniu serca i umysłu do Boga (do Osoby Boskiej w Chrystusie) oraz na zwróceniu ich do osoby ludzkiej w bliźnim.

Czystość jest podstawą życia osobowego. Czystość jest podstawą osobowego działania. Władze duchowe muszą osiągnąć stan oczyszczenia i czystości, aby móc działać w sposób osobowy, czyli moralnie. Czystość jest więc podstawą życia i działania moralnego.

Aby władze duchowe mogły przyjąć mowę serca i umysłu, muszą zostać oczyszczone ze zbędnej aktywności. Czystość jest powrotem do stanu pierwotnego, kiedy duchowość człowieka nie była jeszcze skażona złem grzechu. Czystość władz duchowych jest otwartością na aktywność osoby. Jest przekazaniem tej aktywności dalej na zewnątrz. Dzięki oczyszczeniu i czystości władze duchowe są w stanie przyjąć aktywność własności osobowych i przekazać ją dalej innym osobom.

Rozum oczyszczony z dialektycznego myślenia może przyjąć prawdę i wiarę, może osiągnąć kontemplację jako uznanie prawdy. Z kolei wola oczyszczona z dowolności wyboru między dobrem i złem (czyli z wolności wyboru) może przyjąć osobowe dobro i poddać się wezwaniu sumienia, aby osiągnąć miłość jako zupełną afirmację dobra. Wreszcie uczucia oczyszczone z doznań przyjemności (czyli z doznań cielesnych) mogą przyjąć osobowe piękno i znaleźć upodobanie w tym pięknie, aby osiągnąć radość i nadzieję jako fascynację pięknem życia.

Czystość duchowa służy więc naszemu doświadczeniu i poznaniu osoby własnej, służy poznaniu i afirmacji Osoby Boga, służy wreszcie spotkaniu z innymi osobami tu na ziemi. Wszystko to razem świadczy, że osoba ludzka potrzebuje czystości do ujawnienia się. Czystość jest potrzebna człowiekowi do rozpoczęcia życia osobowego. Doskonała czystość wyraża się bowiem w doskonałym życiu moralnym i religijnym, a życie moralne i religijne ma charakter osobowy. Dlatego czystość płciowa (seksualna) musi być efektem czystości duchowej. Jeśli nie posiądziemy czystości duchowej, to nie osiągniemy czystości cielesnej. Dlatego wychowanie katolickie mówi nam wprost o czystości serca. Również w Ewangelii jest o niej mowa. Ewangeliczna czystość serca jest czystością duchową. Wydaje się, że dotyczy ona całej duchowości człowieka. To znaczy, że dotyczy wszystkich władz duchowych – rozumu, woli i uczuciowości. Dlatego czystość jest podstawą życia duchowego. Potrzebne jest do tego nawrócenie i oczyszczenie.

Człowiek może się nawrócić i oczyścić. Polega to na odwróceniu się od tego, co jest złe – czyli bezładne i bezsensowne w naszej duchowości. Człowiek musi podjąć wysiłek oczyszczenia swoich władz, jeśli chce działać osobowo i moralnie. Potrzebne jest tutaj nawrócenie się, czyli zwrot ku dobremu i pozbycie się wszystkich zbędnych brudów i śmieci w naszym działaniu. Niewłaściwe działania zanieczyszczają naszą duszę. Złe myśli albo nawet myślenie o sprawach bieżących zanieczyszczają nasz rozum sprawiając, że nie dostrzega on tego, co osobowe, nie dostrzega drugiej osoby. Trzeba oderwać się od myślenia codziennością, żeby zwrócić się do osobowej prawdy, żeby uwierzyć w osobę człowieka. Dopiero oczyszczony rozum (umysł) jest w stanie przyjąć taką prawdę. Podobnie jest z wolą. Codzienne wybieranie przeróżnych rzeczy przesłania woli otwartość na dobro  i pragnienie osobowego dobra człowieka. Aby wola zapragnęła osobowego dobra, musi oczyścić się z ciągłego przebierania w różnych rzeczach i sprawach wokół nas. Wola powinna się oczyścić i otworzyć na głos sumienia, który wzywa ją do afirmacji dobra osobowego. Również w uczuciach sprawa wygląda podobnie. Uleganie cielesnym doznaniom przyjemności wypacza przeżycia uczuciowości. Uczucia muszą doświadczyć osobowego piękna. Aby osiągnąć upodobanie piękna, uczucia muszą zostać oczyszczone z doznań cielesnych, muszą się wznieść ponad to. Uczucia muszą się oderwać od przyjemności i muszą zwrócić się do osobowego piękna. Dopiero wówczas poczują, czym jest przeżycie i czym jest podniecenie, czym jest radość i nadzieja.

Człowiek powinien dążyć do oczyszczenia swojej duszy, do oczyszczenia serca i umysłu. Czystość jest bowiem właściwym stanem naszej duchowości. I dopiero ta duchowa czystość, która stanowi otwartość na osobę, może być źródłem czystości cielesnej, czyli czystości seksualnej. Czystość duchowa stanowi doskonałość moralną, gdyż pozwala ujawnić się aktywności osobowej. W człowieku podmiotem moralnym jest osoba. Czystość duchowa objawia nam osobę. Duchowa czystość jest pierwszym krokiem na drodze do poznania i przeżycia własnej osoby. Jest także zwrotem w stronę Boga. Jest krokiem w kierunku doświadczenia i poznania Osobowego Boga. Bez osiągnięcia czystości nie możemy nawet marzyć o spotkaniu z Bogiem. Dlatego rozwijając swoją duchowość człowiek musi się zdobyć na podjęcie praktyk oczyszczających. Podejmując życie religijne i moralne musimy rozpocząć od nawrócenia i oczyszczenia. Powinniśmy rozpocząć od oczyszczenia serca i umysłu. Dzięki temu zdołamy się otworzyć na przyjęcie łaski Bożej, na przyjęcie mowy serca i umysłu, a wreszcie na przyjęcie aktywności osoby. To pozwoli nam odnowić życie duchowe i moralne. To pozwoli nam rozpocząć życie osobowe. To pozwoli nam spotkać się z innymi osobami. A przede wszystkim pozwoli nam spotkać się z Osobą Boską. Spojrzymy wówczas na sprawy codzienne i bieżące z zupełnie nowej perspektywy. Zobaczymy wokół siebie to, co osobowe i etyczne, a nie tylko cielesne i naturalne, ekonomiczne (posiadanie), polityczne (jałowe dyskusje), psychologiczne (zadowolenie własne).

Oczyszczenie jest najważniejszą sprawą życia duchowego. Człowiek potrzebuje oczyszczenia. Oczyszczenia potrzebują naturalne władze i zdolności człowieka. Aby władze duchowe mogły odebrać osobowe oświecenie, najpierw potrzebujemy oczyszczenia. Władze duchowe potrzebują oczyszczenia z tego, co zakłóca ich moralne działanie. Muszą osiągnąć stan czystości.

Moralność potrzebuje czystości i oczyszczenia. Moralne działanie potrzebuje oczyszczenia władz duchowych. Musimy oczyścić nasze władze z błędnych i niewłaściwych poczynań. Trzeba odrzucić błędy naturalnych władz i powrócić do aktywności osobowej. Aby żyć moralnie, trzeba powrócić do stanu czystości.

Uczucia muszą odrzucić przyjemność. Uczuciowości nie może interesować jedynie przyjemność. Jeśli przyjemność ma kierować uczuciami, to znaczy, że poddajemy je wyłącznie oddziaływaniom cielesnym (poprzez zmysły). Uczucia nie mogą się kierować doznaniami zmysłowymi, gdyż to wypacza ich zdolność. Zdolnością uczuciowości jest przyjmowanie piękna. Zdolnością uczuciowości jest doświadczenie piękna. Jest to czułość na piękno, które może radować człowieka.

Wola, aby osiągnąć etap oczyszczenia, musi odrzucić wolność wyboru (swobodę wybierania). Zdolność, czyli możliwość, wyboru dotyczy spraw drugorzędnych, zdolność wyboru dotyczy działań w sferze cielesnej. Wybieramy bowiem zawsze takie lub inne rzeczy, raz potrzebne, a innym razem niepotrzebne. Ale wybór nie dotyczy spraw i działań osobowych i moralnych. Wyborowi podlegają tylko rzeczy. A jeżeli wybór dotyczy osoby, to staje się błędem i nadużyciem. Osoby może dotyczyć jedynie uznanie i afirmacja. Osoby dotyczy miłość. Jak pisał K. Wojtyła, osoba jest tak wielkim dobrem, że należy się jej miłość. Powinniśmy akceptować i afirmować osoby, powinniśmy je kochać, a nie wybierać do czegoś. Dlatego nasza wola nie może posługiwać się wyborem wobec osób, gdyż wtedy działa niewłaściwie.

Rozum w oczyszczeniu musi porzucić myślenie i  tworzenie wiedzy na podstawie informacji zmysłowej. Rozum musi się uwolnić od zależności od zmysłów. Doświadczenie zmysłowe nie może się stać jedynym weryfikatorem naszej wiedzy. Kryterium wiedzy i poznania może być tylko prawda. Ale musi to być realna prawda zawarta w bycie, a nie możliwość poznania zmysłowego. Doświadczenie zmysłowe dotyczy bowiem jedynie sfery cielesnej i nie sięga w głąb bytu. Natomiast byty są bogatsze niż ich cielesny wygląd i postać. Dlatego rozum nie może się zamykać na inne formy doświadczenia. Rozum musi przyjąć doświadczenie osobowej mowy serca. I nie może całej swojej wiedzy opierać na empirii, czyli informacji zmysłowej. Rozum musi oczyścić się z tego wszystkiego.