3. Piękno

3. Piękno jest własnością transcendentalną bytu. Jest własnością samego istnienia bytu. Piękno jest zawarte w istnieniu i posiada moc sprawczą, która pozwala przyczynować zdolność duchową uczuciowości. Piękno jest bezpośrednią przyczyną uczuciowości. Dlatego nasza uczuciowość jest nastawiona na odbiór piękna. Doświadczamy piękna poprzez uczucia. Piękno jest doświadczane w akcie upodobania. Uczuciowość odbiera piękno jako upodobanie. Piękno jest tym, co się podoba. Piękno wywołuje upodobanie. Zatem piękno oddziałuje na uczuciowość poprzez akt upodobania. Piękno objawia się jako upodobanie. Właśnie dzięki temu władza uczuciowa zdobywa swój przedmiot formalny, który staje się zasadą działania uczuciowości. Gdy uczuciowość doświadczyła upodobania piękna, może się kierować do pięknych rzeczy.

Można powiedzieć, że piękno, podobnie jak prawda i dobro, jest własnością istnieniową i osobową. Piękno jest więc czymś duchowym i osobowym. Ale piękno działa już na styku duchowości i cielesności człowieka. Sprawia i kształtuje w duszy zdolność i władzę uczuciową. Także sama uczuciowość działa na granicy duszy i ciała. Z drugiej strony piękno sprawia i współtworzy cielesną własność życia. Życie jest obrazem osobowego piękna. Życie wyraża poprzez ciało osobowe piękno człowieka. Dlatego mówimy o pięknie ludzkiego ciała. To wszystko – zarówno uczuciowość jak i życie – zależy od sprawczej aktywności osobowego piękna. Bez własności piękna nie byłoby ludzkiego życia, które wyrasta ponad biologiczne życie przyrody. Piękno sprawia więc i kształtuje zarówno pierwiastek życia jak i władzę uczuciowości, która przeżywa to życie. Konkretnym przedmiotem uczuciowości (czyli przedmiotem materialnym) jest piękno życia. Uczuciowość doznaje tego piękna i przeżywa je, co wywołuje w niej różne uczucia. Piękna ludzkiego życia dotyczy radość i nadzieja. To są główne uczucia (affectiones), które pozwalają nam przeżywać samo piękno i piękno życia.