Wychowanie

Wychowanie. Wychowanie jest niezbędnym etapem rozwoju człowieka. Człowiek w swoim życiu potrzebuje właściwego wychowania. Wychowanie ma ukazać człowiekowi pełnię jego realności i pełnię jego aktywności. Mówiąc inaczej wychowanie powinno pokazać człowiekowi, co może osiągnąć w swoim rozwoju i jak tego dokonać. Wizja wychowawcza korzysta tutaj z dorobku minionych pokoleń, ponieważ pojedynczemu człowiekowi trudno byłoby zdobyć potrzebną do tego wiedzę. Wychowanie musi czerpać z dorobku kulturalnego to, co dla człowieka najlepsze. Wychowanie powinno korzystać z mądrości poprzedników. Nie powinno natomiast powtarzać znanych błędów.

Wychowanie ma prowadzić człowieka do pełnego rozwoju. Potocznie mówimy, że wychowanie powinno wszechstronnie rozwijać naturę człowieka. Czy jednak natura ludzka oznacza całą realność człowieka? Metafizyka poucza nas, że podstawą realności jest w człowieku istnienie (akt istnienia). Istnienie urealnia porządek istotowy. Istnienie jest także pierwszym źródłem aktywności, jak uczy nas K. Wojtyła. Możemy więc uznać, że natura działa na mocy aktu istnienia. To istnienia Wojtyła nazywa osobowym. W człowieku istnienie stanowi osobową podmiotowość. Dlatego natura działa przede wszystkim dzięki osobowej aktywności istnienia.

Wychowanie człowieka powinno więc prowadzić do uruchomienia aktywności osoby i wyrażenie jej poprzez władze i zdolności naturalne. Wychowanie ma uruchomić działania osoby poprzez naturę. Nie możemy zatem ograniczać się do rozwoju natury oderwanej od całego osobowego podłoża. Musimy najpierw uaktywnić samą osobę człowieka, a następnie sprawić, żeby aktywność osobowa przebiła się przez naturę. Natura musi zostać poddana działaniu osoby. Byłoby to przywrócenie pierwotnego porządku ludzkiego bytu, jaki ustanowił Bóg w akcie stworzenia.

Bóg stworzył osobę ludzką. Stworzył człowieka jako osobę. I cała ludzka aktywność miała wypływać z tego osobowego źródła. Wychowanie człowieka winno przywrócić zburzony porządek i znowu poddać naturę działającej mocy osoby. Musimy jednak pamiętać, że tego nie zrobi sam człowiek. Tutaj potrzebna jest łaska Boża, aby ożywić aktywność osoby. Dlatego osobowe wychowanie człowieka musi się rozpoczynać od życia religijnego i przywrócenia łączności z Bogiem. Bez tego w człowieku nie ujawni się nigdy osoba ludzka. Taki człowiek będzie żył jedynie na poziomie naturalnym. Jednak natura musi być przez coś uruchomiona. Dlatego do głosu dochodzi wtedy podmiotowość myślenia, czyli świadomość. Wówczas człowiek może rozwijać swoje myślenie o świecie i o sobie. Ale myślenie raz jest pozytywne, a innym razem (nawet za chwilę) już jest negatywne. Myślenie nie jest w stanie niczego ustalić. Dlatego człowiek myślący będzie żył w ciągłym dylemacie, jak postępować i dokąd podążać. Dlatego wychowanie do myślenia prowadzi donikąd. Oddaje bowiem człowieka na pastwę niepewności i absurdu albo przemocy i śmierci.

Wychowanie ma za zadanie ukazanie człowiekowi całego zakresu rozwoju. Powinno mu pokazywać życie i szczęście wieczne. Wreszcie powinno pokazywać mu zbawienie, jakie ofiarowuje człowiekowi Bóg. Wszystko to może spełnić jedynie wychowanie katolickie.