Umysł

Umysł. Umysł jest utożsamiany z rozumem lub intelektem. Ale gdy mówimy o zdolnościach umysłowych człowieka, to staramy się objąć tym określeniem wszystkie poznawcze działania naszej duszy. Dlatego św. Augustyn zaliczał do umysłu rozum (rozumienie poznawcze i myślenie), wiarę i zrozumienie (jako przyjęcie prawdy). Wydaje się, że właśnie ten szerszy zakres umysłu mamy na uwadze, gdy przeciwstawiamy go sercu.

Ale w filozofii personalistycznej również umysłowi (pojętemu jako rozum) przypisujemy doświadczenie wewnętrzne. Byłaby to wtedy już jakaś mowa umysłu (verbum mentis) a nie serca (verbum cordis). W tym zakresie przemawia bowiem do nas osobowa prawda, która wywołuje kontemplację umysłu. Kontemplacja nie jest niczym innym, jak bezpośrednim doświadczeniem prawdy (Boskiej lub ludzkiej). W kontemplacji umysł zostaje bezpośrednio dotknięty  przez prawdę i to spotkanie wywołuje akceptację prawdy (jej uznanie). Dlatego należy stwierdzić, że ludzki umysł nie pracuje wyłącznie na podstawie doświadczenia zmysłowego, ale jest zdolny przyjąć doświadczenie osobowe. I dopiero wtedy poznaje w całej pełni osobę ludzką i Boską.