Moralność

Moralność. Moralność obejmuje osobowe działanie człowieka, które przejawia się na poziomie ludzkiej natury. Jeżeli naturalne władze człowieka działają w sposób moralny, jest to ewidentny znak aktywności osoby ludzkiej. Właśnie osoba jest podmiotem moralnym. To osoba ma podstawy i możliwości do moralnego działania. Natomiast ludzka natura działa w sposób zróżnicowany (różnorodny). To znaczy, że raz działa poprawnie, a innym razem nie. Dlatego tylko aktywność osoby może nadać ludzkiemu działaniu trwałość i pewność moralną, ponieważ działania osoby są oparte na realności własności transcendentalnych. Działania osobowe wyrastają bowiem z prawdy, dobra i piękna. Natomiast działanie rozumnej natury człowieka, czyli naturalne działanie władz duchowych – rozumu, woli i uczuć, oparte są na wyborze. Ludzki rozum może wybierać pomiędzy prawdą a fałszem. Tak samo wola może wybierać pomiędzy dobrem a złem, zaś uczucia mogą przeżywać piękno lub brzydotę. Naturalne działania człowieka nie są więc oparte na jednej zasadzie, ale obejmują możliwość wyboru pomiędzy przeciwieństwami. Trzeba więc uznać, że to osoba nadaje ludzkiemu działaniu moralny charakter. Aby człowiek mógł żyć właściwie, czyli moralnie, musi uruchomić swoją osobową podmiotowość i aktywność. Tego nie da się jednak dokonać bez pomocy Boga. Dlatego przed rozpoczęciem życia moralnego człowiek musi najpierw podjąć życie religijne. To stanowi początek i zasadę ludzkiej moralności. Nie będzie więc moralności bez udziału Bożej łaski, ponieważ to przyjęcie łaski uruchamia naszą osobę (osobową podmiotowość).

Moralność nie jest naturalnym działaniem człowieka. Postępowanie moralne jest działaniem osobowym. Osobowa aktywność wspiera, umacnia i doskonali działania naturalne. W teologii mówi się, że łaska doskonali naturę. Tak naprawdę łaska umacnia i doskonali bezpośrednio ludzką osobę, a ta z kolei doskonali naturę. Taki jest porządek moralnego działania. Bóg daje łaskę człowiekowi. Łaska uaktywnia ludzką osobę. Wtedy osoba zaczyna przemawiać przy pomocy mowy serca. Skutki aktywności mowy serca doskonalą poszczególne władze duchowe. Na koniec dopiero człowiek podejmuje moralne działanie. Moralność jest więc wyrazem osobowej postawy człowieka. Aby człowiek mógł podjąć działania moralne, musi rozwinąć własną osobę i osiągnąć odpowiednią postawę dzięki otwarciu się na Osobę Boską.

Moralne postępowanie nie jest skutkiem samodoskonalenia się człowieka dzięki wiedzy i cnocie. Oczywiście człowiek może doskonalić różne swoje zdolności i umiejętności, ale nie dotyczy to samych aktów moralnych. To nie człowiek doskonali się moralnie, to Bóg pomaga człowiekowi się doskonalić. Dlatego tak ważne jest dla moralności życie religijne. Nie ma moralności bez religijności. Właśnie wychowanie katolickie stawia religijność na pierwszym miejscu.