Dusza

Dusza. Nazwą duszy określa się duchowe życie i zdolności człowieka. Do wyposażenia duszy należą rozum, wola i uczucia. Duchowe życie człowieka stanowi działalność tych trzech władz duszy.

Tradycyjnie pojmuje się duszę jako połączoną z ciałem. Za Arystotelesem duszę nazywamy formą ciała. Dusza i ciało tworzą połączenie jako forma i materia. To znaczy, że są połączone za zasadzie aktu i możności. Wydaje się jednak, że jedynym aktem urealniającym ludzki byt jest osobowe istnienie. Dlatego dusza i ciało są urzeczywistniane i przyczynowane przez własności transcendentalne zawarte w tym istnieniu. Władze duchowe są urealniane i sprawiane przez własności osobowe. Przyczynami lub zasadami władz duchowych rozumu, woli i uczuć są więc własności prawdy, dobra i piękna. Możemy powiedzieć, że dusza jest w człowieku sprawiona i ukształtowana przez osobowe własności istnieniowe. To nie Bóg sprawia bezpośrednio ludzką duszę, jak uważał św. Augustyn. Bóg stwarza bezpośrednio osobowe istnienie człowieka. Stwarza więc istnienie wyposażone od razu we własności osobowe prawdy, dobra i piękna oraz wyposażone we własności nieosobowe jedności, odrębności i rzeczy (przedmiotowości). I dopiero te własności jako zasady bytowe urzeczywistniają władze i zdolności duchowe i cielesne. Należy zatem stwierdzić, że to osoba ludzka (jako podmiotowość istnienia) kreuje sobie duszę, czyli urzeczywistnia całą sferę duchową.

Człowiek nie jest więc osobą z racji rozumnej duszy, ale odwrotnie, posiada rozumną duszę z racji bycia osobą. Zatem to osoba i jej własności wpływają na kształt i charakter oraz na działanie ludzkiej duszy. Należy stwierdzić, że bez osobowej podmiotowości istnienia nie byłoby duszy ludzkiej, ani jej władz i duchowego działania. Całość duchowej i cielesnej podmiotowości wraz z odpowiednimi dla nich działaniami określamy mianem ludzkiej natury. Możemy powiedzieć w skrócie, że połączenie duszy i ciała stanowi ludzką naturę.